آزمایش اسپرم چیست – دلایل، تفسیر و اقدامات قبل از آزمایش

آزمایش اسپرم یا آزمایش تحلیل مایع منی یکی از مهمترین آزمایشات پزشکی بوده که برای علل ناباروری، ارزیابی سلامت و کیفیت اسپرم‌ ها در مردان انجام می‌ شود. این آزمایش در مورد کیفیت و تعداد اسپرم، حرکت اسپرم‌ ها، شکل و میزان غلظت مایع منی اطلاعات دقیقی ارائه می دهد. البته از این آزمایش برای ارزیابی وضعیت پس از جراحی یا درمان‌ های خاص، معاینات پیش از ازدواج نیز مورد استفاده قرار می گیرد. در این مقاله به بررسی موضوعات مختلفی اعم از دلایل انجام آزمایش اسپرم، اقدامات قبل از آزمایش، نحوه آزمایش و غیره می پردازیم پس با ما همراه باشید.

آزمایش اسپرم چیست؟

آنالیز مایع منی یک آزمایش آزمایشگاهی است که نمونه ای از مایع منی را زیر میکروسکوپ بررسی می کند. آزمایش اسپرم برای بررسی کیفیت و ویژگی‌ های اسپرم‌ ها در مایع منی و ارزیابی مشکلات باروری در مردان انجام می شود. در این آزمایش، نمونه‌ ای از مایع منی جمع‌ آوری شده و ویژگی‌ های مختلف آن مانند تعداد اسپرم ها، حرکت و شکل اسپرم‌ و حجم مایع منی مورد بررسی قرار می‌ گیرد. لازم به ذکر است معمولا پزشکان ۲ الی ۳ بار آزمایش اسپرم را انجام می دهند تا اطلاعات دقیقی از سلامت اسپرم ها بدست آورند.

دلایل انجام تست اسپرم

آزمایش اسپرم بنا به دلایل مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد اما بیشتر به منظور ارزیابی باروری مردان انجام می شود. برخی از دلایل اصلی انجام این آزمایش به شرح زیر است:

• علت ناباروری: اگر تلاش برای بارداری نتیجه‌ نداشته باشند، پزشک آزمایش اسپرم برای ارزیابی باروری مرد تجویز می کند.
• ارزیابی سلامت عمومی: در برخی موارد، پزشک بعد از جراحی یا شیمی درمانی برای بررسی وضعیت باروری مرد آزمایش اسپرم تجویز می کند.
• مشکلات نعوظ یا انزال: مردانی که دچار اختلالات در نعوظ و انزال هستند، نیاز به آزمایش اسپرم دارند.
• بررسی قبل از درمان‌ های ناباروری: برای افرادی که قصد استفاده از روش‌ های درمانی مانند IVF یا IUI دارند، آزمایش اسپرم برای تعیین کیفیت اسپرم‌ ها ضروری است.
• ارزیابی قبل از انجام جراحی: در صورت انجام جراحی دستگاه تناسلی مانند واریکوسل یا وازکتومی باید قبل و بعد از جراحی آزمایش مایع منی انجام دهید.

اقدامات قبل از انجام آزمایش اسپرم

برای دریافت نتایج دقیق و معتبر باید قبل از انجام مایع منی یکسری نکات را رعایت نمایید. در ادامه به برخی از اقدامات مهم قبل از انجام آزمایش مایع منی اشاره می نماییم:

• در صورت مصرف داروهای خاص حتما با پزشک خود مشورت کنید.
• با مشورت و تشخیص پزشک، مصرف داروهای هورمونی را قطع کنید.
• حتما قبل از آزمایش ناحیه تناسلی خود را تمیز و به خوبی شستشو دهید.
• برای دستیابی به نتایج دقیق باید به مدت ۲ تا ۵ روز قبل از آزمایش از رابطه جنسی خودداری فرمایید.
• خواب و استراحت قبل از آزمایش در کیفیت نمونه اسپرم نقش بسزایی داشته بنابراین شب قبل از آزمایش خواب کافی داشته باشید.
• برخی داروها مانند داروهای ضد افسردگی، داروهای فشار خون و آنتی‌ بیوتیک‌ در نتیجه آزمایش تاثیرگذارند، بنابراین در صورت نیاز این داروها را قطع کنید.
• مصرف مشروبات الکلی، سیگار و مواد مخدر تاثیرات منفی بر کیفیت اسپرم ها می گذارد. به همین دلیل حداقل به مدت ۲ الی ۵ روز قبل از آزمایش از مصرف دخانیات و مشروبات الکلی خودداری فرمایید.

بیشتر بخوانید: تقویت اسپرم مردان

نحوه انجام آزمایش اسپرم

به طور کلی آزمایش اسپرم یک نوع آزمایش ساده بوده که در این آزمایش ویژگی و ساختار اسپرم ها بررسی می شود. مراحل انجام این آزمایش به شرح زیر است:

• برای انجام آزمایش، باید نمونه‌ ای از مایع منی جمع‌ آوری نمایید. این کار در محیط آزمایشگاه یا در منزل انجام می‌ شود.
• لازم به ذکر است این آزمایش باید در ظرف استریل آزمایش جمع آوری شود و در صورت انجام تست در منزل باید نمونه در مدت زمان کمتر از ۳۰ دقیقه به آزمایشگاه منتقل نمایید تا سریعا تحت آزمایش قرار گیرد.
• در آزمایشگاه، نمونه مایع منی تحت بررسی‌ های مختلف اعم از حجم مایع منی، PH مایع منی، تعداد، تحرک و شکل اسپرم ها قرار می گیرد.

نکته : نمونه باید از طریق تحریک جنسی به‌ وسیله دست و بدون استفاده از هرگونه لوسیون یا روان‌ کننده جمع‌ آوری شود.

تفسیر نتیجه تست اسپرم

تفسیر نتایج آزمایش اسپرم در تشخیص مشکلات باروری مردانه نقش بسزایی دارد. نتایج این آزمایش به چند شاخص مهم تقسیم می‌ شود که هر یک از آنها به طور جداگانه بررسی می‌ شود. نحوه تفسیر این نوع تست به شرح زیر است:

• تحرک اسپرم: حداقل ۴۰% اسپرم‌ ها باید حرکت کنند.
• مورفولوژی: حداقل ۴% اسپرم‌ ها باید شکل طبیعی داشته باشند.
• تعداد اسپرم : تعداد اسپرم ها باید حداقل باید ۱۵ میلیون در هر میلی متر مایع منی باشد.

نکته: نتایج غیرطبیعی نشان‌ دهنده مشکلات باروری مانند آزواسپرمی، الیگواسپرمی و نیگواسپرمیا می باشد.

عوامل تاثیرگذار در نتیجه آزمایش

برخی از عوامل ممکن است بر نتیجه تست تاثیر منفی بگذارد که در ادامه به برخی از آنها اشاره می نماییم:

• خطای آزمایشگاه
• آلودگی نمونه مایع منی
• مصرف مشروبات الکلی و سیگار
• مصرف داروها و مکمل های گیاهی
• انجام آزمایش در هنگام بیماری یا استرس

چه افرادی به تجزیه و تحلیل مایع منی نیاز دارند؟

دلایلی که ممکن است افراد به آنالیز مایع منی نیاز داشته باشند عبارتند از:

ناباروری مردانه: اگر زوجی در تلاش برای باردار شدن با مشکل مواجه بوده اند، ممکن است ناهنجاری منی وجود داشته باشد. در برخی موارد، به دلیل مشکل در اسپرم مرد است. تجزیه و تحلیل مایع منی در بهترین آزمایشگاه ژنتیک تهران احتمال اینکه یک مرد می تواند باعث بارداری شود را ارزیابی می کند.

بررسی وازکتومی: تجزیه و تحلیل مایع منی تعیین می کند که آیا وازکتومی موفقیت آمیز بوده است یا خیر. این روش لوله هایی را که اسپرم را در مایع منی ذخیره می کنند مسدود می کند. اگر اسپرم در مایع منی وجود نداشته باشد، وازکتومی موثر بوده و مرد نمی تواند زن را باردار کند.

تجزیه و تحلیل مایع منی به چه صورت خواهد بود؟

مرد برای تولید نمونه منی خودارضایی می کند. از آنجایی که تعداد اسپرم ها از روز به روز متفاوت است، ممکن است لازم باشد بیش از یک نمونه با فاصله چند هفته از هم ارائه دهد.

کادر درمان، از روش های مبتنی بر تحقیق برای کنترل و آزمایش مایع منی استفاده می کنند. رفتن به آزمایشگاهی که در تجزیه و تحلیل مایع منی تخصص دارد، تضمین می کند که نتایج دقیقی دریافت خواهید کرد.

این موارد شامل آزمایشگاه هایی می شود که:

بخشی از یک کلینیک باروری هستند.

حجم بالایی از آنالیز منی را انجام می دهد.

تحلیل اسپرم چه چیزی را بررسی می کند؟

تجزیه و تحلیل مایع منی بعد از وازکتومی بررسی می کند که آیا منی حاوی اسپرم است یا خیر.

نتایج طبیعی، بدون اسپرم یا تعداد بسیار کمی اسپرم غیر متحرک را نشان می دهد.

نتایج غیرعادی، شامل اسپرم متحرک یا تعداد زیاد اسپرم غیر متحرک است.

هنگامی که به عنوان آزمایش باروری در مردان استفاده می شود، به موارد ذیل توجه می شود:

سطح pH : اینکه مایع منی بیش از حد اسیدی است که می تواند بر سلامت اسپرم تأثیر بگذارد.

حجم منی: مقدار منی در نمونه (به میلی متر).

غلظت اسپرم: تعداد اسپرم در هر میلی متر منی.

مورفولوژی اسپرم: اندازه و شکل اسپرم.

تحرک اسپرم: توانایی اسپرم برای حرکت کردن به سمت تخمک.

زمان مایع شدن: چقدر سریع مایع منی از یک ماده چسبنده به مایع تبدیل می شود.

حیات: درصد اسپرم زنده در نمونه.

گلبول های سفید: نشانه عفونت یا التهاب است.

سوالات متداول

۱.اگر آزمایش اسپرم برای آزمایش باروری استفاده می شود، شخص چگونه برای تجزیه و تحلیل مایع منی آماده می شود؟

شما باید دو تا هفت روز از فعالیت جنسی خودداری کنید. این امر شامل آمیزش و خودارضایی است. انجام این کار اطمینان حاصل می کند که تعداد اسپرم ها در بالاترین سطح خود هستند، بنابراین شما یک تجزیه و تحلیل کامل دریافت خواهید کرد.

۲. چگونه برای تجزیه و تحلیل مایع منی بعد از وازکتومی بایستی آماده شد؟

این آزمایش پس از انجام وازکتومی، معمولاً ۸ تا ۱۲ هفته بعد انجام می شود. چند بار خودارضایی بعد از وازکتومی مفید است. این مسئله به پاکسازی اسپرم از بدن شما کمک می کند. ممکن است بتوانید نمونه مایع منی را در خانه تهیه کنید و سپس آن را به آزمایشگاه بیاورید.

۳. چگونه می توانم برای بررسی باروری نمونه مایع منی تهیه کنم؟

ارائه نمونه از طریق خودارضایی روش ارجح است. این کار معمولاً در یک آزمایشگاه در یک اتاق خصوصی و راحت انجام می شود. شما نمونه را در یک ظرف استریل و دهان گشاد قرار می دهید. اگر به دلایل مذهبی قادر به خودارضایی نیستید، همچنان گزینه هایی دارید. ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما ممکن است یک کاندوم به شما بدهد تا در طول مقاربت از آن استفاده کنید.

۴. نتایج برای تجزیه و تحلیل مایع منی بعد از وازکتومی چگونه است؟

پس از وازکتومی، ممکن است چند هفته طول بکشد تا منی عاری از اسپرم (آزواسپرمی) شود یا تعداد بسیار کمی اسپرم غیر متحرک داشته باشد. شما باید از وسایل پیشگیری بارداری مانند کاندوم استفاده کنید تا زمانی که آزمایشی با نتیجه دلخواه انجام دهید.

۵. نتایج آزمایش باروری مردان چگونه است؟

آزمایشگاه ویژگی های مایع منی شما را با مقادیر مورد انتظار مقایسه می کند. مایع منی شما باید حاوی موارد زیر باشد:

• اسپرم فعال که هر کدام یک سر و دم دارند.
• تعداد مشخصی اسپرم.
• PH مایع منی که خیلی اسیدی نباشد.
• اسپرمی که در مدت زمان کوتاهی به مایع تبدیل می‌شود تا بتواند از طریق دستگاه تناسلی زنان عبور کند.

۶. نتایج غیرطبیعی برای توانایی من در بارداری چه معنایی دارد؟

نتایج غیرطبیعی به این معنی است که شما شانس کمتری برای باردار کردن یک زن دارید. اما تجزیه و تحلیل مایع منی تنها عامل در ارزیابی ناباروری مردان نیست. برای یادگیری بیشتر اغلب به آزمایش اضافی نیاز است. این آزمایشات ممکن است موارد زیر را تایید یا رد کند:

• انسدادهایی که از ترشح اسپرم در مایع منی توسط بدن جلوگیری می کند.
• عفونت
• تعداد کم اسپرم
• تستوسترون پایین یا اختلالات هورمونی.
• عوارض جانبی داروها یا سایر مسائل پزشکی.

نتیجه گیری

آنالیز مایع منی یک آزمایش آزمایشگاهی است که تعداد، تحرک، مورفولوژی و موارد دیگر اسپرم را ارزیابی می کند. این روش می تواند یک آزمایش باروری در مردان باشد یا تایید کند که وازکتومی موفقیت آمیز بوده است. برای نتایج دقیق، دستورالعمل ها را دنبال کنید و یک نمونه صحیح ارائه دهید. نتایج غیر طبیعی اغلب به این معنی است که آزمایشات بیشتری لازم است. تکرار آزمایش برای تأیید نتایج یا تعیین مراحل بعدی ارزیابی به طور معمول انجام خواهد شد.