آزمایش ویتامین D یکی از مهمترین آزمایشات خون بوده که برای بررسی سطح این ویتامین مهم در بدن انجام می شود. ویتامین D نقش بسزایی در سلامت استخوان ها، سیستم ایمنی و حتی خلق و خو دارد. آیا می دانستید که بسیاری از افراد بدون آن که علائم مشخصی داشته باشند با کمبود ویتامین D مواجه اند؟ کمبود این ویتامین باعث ضعف عضلانی، دردهای استخوانی، خستگی مزمن و حتی افزایش خطر ابتلا به برخی بیماری ها می شود. در این مقاله قصد داریم به بررسی اهمیت این آزمایش، علائم کمبود آن، شرایط انجام آزمایش و تفسیر نتایج آن بپردازیم پس با ما همراه باشید.
آزمایش ویتامین D چیست؟
آزمایش ویتامین دی نوعی آزمایش خون بوده که میزان این ویتامین مهم را در بدن را اندازه گیری می کند. ویتامین D به ویژه برای سلامت استخوان ها، عملکرد عضلات، سیستم ایمنی و جذب کلسیم مهم و ضروری است. بدن انسان ویتامین D را از نور خورشید، برخی مواد غذایی مثل زرده تخم مرغ و ماهی های چرب و مکمل ها دریافت می کند. اما برای استفاده موثر از آن، ابتدا باید این ویتامین در کبد به شکل 25-هیدروکسی ویتامین D (25(OH) D) تبدیل شود که شاخص اصلی برای بررسی سطح ویتامین دی در بدن است.
دلایل تجویز آزمایش ویتامین D
بهتر است بدانید ویتامین D نقش مهم و بسزایی در جذب کلسیم و حفظ سلامت استخوان ها دارد و کمبود آن منجر به بروز مشکلاتی اعم از نرمی استخوان یا ضعف عضلانی می گردد. در بسیاری از موارد، کمبود ویتامین دی علائم مشخصی ندارد و تنها با یک آزمایش ساده میتوان آن را تشخیص داد. دلایل تجویز آزمایش ویتامین دی به شرح زیر است:
- پوست تیره
- اضافه وزن
- سن بالای 65 سال
- جراحی کاهش وزن
- درد یا نرمی استخوان
- درد یا ضعف عضلانی
- سابقه شکستگی های مکرر
- بیماری های کلیوی یا کبدی
- استفاده مداوم از کرم ضد آفتاب
- پوکی استخوان یا تراکم استخوان پایین
- نوزادانی که فقط با شیر مادر تغذیه می شوند
- عدم قرارگیری کافی در معرض نور خورشید
- بیماری های گوارشی مانند کرون، سلیاک یا کولیت اولسراتیو
- مصرف داروهایی که جذب یا متابولیسم ویتامین D را مختل می کنند
- کودکان با رژیم غذایی کم ویتامین D یا پوست تیره در مناطق کم آفتاب
بیشتر بخوانید: آزمایش اگزوم چیست؟
قبل از انجام آزمایش ویتامین D چه نکاتی را باید رعایت کنیم؟
برای انجام آزمایش ویتامین دی نیازی به ناشتا بودن نیست، بنابراین می توانید صبح روز آزمایش وعده غذایی سبک و معمولی خود را میل کنید. با این حال، بهتر است شب قبل از نمونه گیری از مصرف غذاهای خیلی چرب یا سنگین خودداری نمایید زیرا این موضوع تا حدی بر دقت نتایج آزمایش تاثیر می گذارد.
آزمایش ویتامین دی از طریق گرفتن یک نمونه خون ساده انجام می شود و معمولا در هر آزمایشگاهی قابل انجام است. برای دریافت نتیجه دقیق تر، پیشنهاد می شود که قبل از آزمایش از مصرف مکمل های ویتامین D خودداری نمایید مگر اینکه پزشک به شما دستور دیگری داده باشد.
تفسیر نتایج آزمایش ویتامین D؛ چه عددی نرمال است؟
در برگه آزمایشگاهی، سطح ویتامین D با عنوان هایی مثل “25-OH Vitamin D” یا “Vit D3-25OH” مشخص می شود. این آزمایش میزان کلی این ویتامین در خون شما را نشان می دهد که شامل دو نوع اصلی D2 و D3 است. هرچند این دو نوع عملکردی مشابه در بدن دارند، اما آنچه اهمیت دارد، مجموع آنهاست.
محدوده نرمال سطح ویتامین D در خون بین 30 تا 100 نانوگرم در میلی لیتر است. البته با توجه به روش آزمایشگاه، این اعداد کمی متفاوت است.
- اگر عدد ویتامین D بین 10 تا 30 باشد، نشان دهنده کمبود یا ناکافی بودن سطح این ویتامین در بدن است.
- کمتر از 10 نانوگرم یعنی کمبود شدید ویتامین و ممکن است نیاز به درمان فوری داشته باشید.
- بالاتر از 100 هم به معنای مقدار بیش از حد نرمال بوده و ممکن است خطرناک باشد.
دلایل کاهش سطح ویتامین D
- افزایش سن
- بیماری های کلیوی یا کبدی
- دریافت ناکافی نور خورشید
- رژیم غذایی فاقد منابع کافی ویتامین D
- مشکلات جذب ویتامین به دلیل بیماری هایی مثل سلیاک یا کرون
دلایل افزایش سطح ویتامین D
- مصرف بی رویه مکمل های ویتامین D
- بیماری های نادر ژنتیکی مانند سندرم ویلیامز
نکته مهم: پزشک همیشه نتایج شما را با در نظر گرفتن سن، وضعیت سلامتی، داروهای مصرفی و شرایط فردی بررسی می کند. حتی اگر عددی خارج از محدوده نرمال باشد، ممکن است برای شما طبیعی تلقی شود.
بیشتر بخوانید: آزمایش آفیبرینوژنمی
آزمایش ویتامین D در دوران بارداری
در دوران بارداری، حفظ تعادل مواد مغذی برای سلامت مادر و رشد صحیح جنین از اهمیت بالایی برخوردار است. یکی از این مواد حیاتی، ویتامین D است. به همین دلیل، در بسیاری از آزمایشات دوران بارداری، آزمایش خون برای بررسی سطح این ویتامین انجام می شود.
اگر سطح ویتامین D پایین تر از حد طبیعی باشد، پزشک مکمل هایی برای جبران آن تجویز می کند. همچنین توصیه می شود مادر باردار زمان بیشتری را در معرض نور مستقیم خورشید قرار بگیرد تا تولید طبیعی ویتامین D در بدن افزایش یابد. پس از مصرف مکمل ها حدود 6 هفته بعد، آزمایش خون مجدد انجام می شود تا مشخص شود سطح ویتامین D به حد نرمال رسیده یا نیاز به ادامه درمان وجود دارد.
چه کسانی به آزمایش ویتامین D نیاز دارند؟
آزمایش ویتامین D (شامل اندازه گیری سطوح D2 و D3) برای تشخیص کمبود این ویتامین انجام می شود. این کمبود در بسیاری از موارد بدون علائم بوده اما با گذشت زمان مشکلات جدی برای استخوان ها و سلامت عمومی بدن ایجاد می کند. انجام این آزمایش به افراد ذکر شده در زیر توصیه می شود:
- زنان باردار و شیرده
- افراد با اضافه وزن زیاد یا جراحی کاهش وزن
- افرادی که به ندرت در معرض نور خورشید قرار می گیرند
- بیماران مبتلا به مشکلات کبدی، کلیوی یا فیبروز کیستیک (CF)
- افراد مسن به ویژه اگر تحرک کمی دارند یا بیشتر در خانه هستند.
- افراد با پوست تیره (مثل نژادهای آفریقایی، کارائیبی و آسیایی جنوبی)
- افرادی که دچار اختلالات جذب مانند بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو هستند.
- کسانی که سابقه بیماری های استخوانی مانند پوکی استخوان، استئومالاسی یا بیماری پاژه دارند.
توجه: اگه دنبال یه آزمایشگاه مطمئن و دقیق برای انجام آزمایش ویتامین D هستید، آزمایشگاه زینلی یکی از بهترین آزمایشگاه ژنتیک در تهران بوده که میتوانید با خیال راحت در این آزمایشگاه، آزمایش خود را انجام دهید.
بیشتر بخوانید: آزمایش خون TIBC چیست؟
نتیجه گیری
با توجه به مطالب ذکر شده در بالا نتیجه می گیریم، آزمایش ویتامین D یک ابزار حیاتی برای بررسی سلامت عمومی و پیشگیری از مشکلات استخوانی و سایر عوارض کمبود این ویتامین است. با توجه به اهمیت ویتامین دی در جذب کلسیم و حفظ سلامت استخوان ها، انجام این آزمایش به ویژه برای افرادی که در معرض خطر کمبود قرار دارند، ضروری است. نتایج این آزمایش به شناسایی کمبود یا اضافات این ویتامین کمک کرده و بر اساس آن، پزشک برنامه درمانی مناسب را پیشنهاد می دهد.
