آزمایش آلفا-1 آنتی تریپسین یکی از آزمایشات مهمی بوده که نقش بسزایی در محافظت از بافت های ریه و کبد دارد. این آزمایش برای تشخیص و بررسی کمبود آلفا-۱ آنتی تریپسین (AATD) انجام می شود. اما چه افرادی باید این آزمایش را انجام دهند؟ نتایج آن چگونه تفسیر می شود و چه اقداماتی در صورت کمبود این پروتئین باید انجام داد؟ در این مقاله به بررسی کامل این آزمایش، علل انجام آن، نحوه تفسیر نتایج و ارتباط آن با بیماری های ریوی و کبدی خواهیم پرداخت پس با ما همراه باشید.
آزمایش آلفا-1 آنتی تریپسین چیست؟
بهتر است بدانید آزمایش (A1AT) میزان پروتئین را در خون اندازه گیری می کند و برای تشخیص کمبود یا انواع غیرطبیعی آن کاربرد دارد. A1AT وظیفه مهار آنزیم هایی مانند الاستاز را بر عهده دارد که در پاسخ به آسیب های بافتی توسط نوتروفیل ها ترشح می شود. در نبود کنترل کافی، این آنزیم به بافت ریه ها آسیب وارد کرده و خطر بروز آمفیزم را افزایش می دهد.
کمبود AAT یک اختلال ژنتیکی بوده که به دلیل جهش در ژن SERPINA1 ایجاد می شود. هر فرد دو نسخه از این ژن را از والدین خود به ارث می برد و در صورت وجود جهش، سطح A1AT کاهش می یابد. در موارد شدید، این کمبود علاوه بر بیماری های ریوی منجر به تجمع غیرطبیعی پروتئین در کبد، آسیب کبدی و حتی سیروز یا سرطان کبد می شود.
بیشتر بخوانید: آزمایش ACE چیست؟
کاربرد آزمایش آلفا-1 آنتی تریپسین و دلایل تجویز آن
آزمایش آلفا-1 آنتی تریپسین (A1AT) یکی از ابزارهای مهم تشخیصی برای بررسی مشکلات ریوی و کبدی است. بهتر است بدانید این آزمایش در صورتی که فرد علائم آمفیزم زودرس، بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD) یا اختلال عملکرد کبد دارد، درخواست می شود. همچنین لازم به ذکر است این آزمایش برای شناسایی علت زمینه ای افرادی که به آسم مبتلا هستند اما به درمان های استاندارد پاسخ مناسبی نشان نمی دهند، تاثیرگذار است.
یکی از مهمترین کاربردهای آزمایش A1AT، بررسی کمبود ژنتیکی این پروتئین است. این کمبود منجر به آسیب های جدی در بافت ریه و کبد می شود. علاوه بر این، آزمایش A1AT در نوزادانی که دچار زردی طولانی مدت یا علائم آسیب کبدی هستند نیز انجام می شود.
بیشتر بخوانید: آزمایش تروپونین چیست؟
چه زمانی باید آزمایش آلفا-1 آنتی تریپسین (A1AT) انجام شود؟
زمانی آزمایش آلفا-1 آنتی تریپسین (A1AT) درخواست می شود که پزشک مشکوک به کمبود این پروتئین باشد، به ویژه در افرادی که علائم غیر معمول ریوی یا کبدی دارند. برخی از مهمترین شرایطی که نیاز به انجام این آزمایش را ضروری می کنند، عبارتند از:
- نوزادان و کودکان خردسال: اگر نوزاد به زردی طولانی مدت، بزرگی طحال، تجمع مایع در شکم (آسیت)، خارش مداوم یا سایر علائم آسیب کبدی مبتلا باشد، این آزمایش برای بررسی کمبود A1AT ضروری است. همچنین در نوزادانی که دچار سندرم دیسترس تنفسی هستند، این تست بسیار مهم و ضروری است.
- بیماری های ریوی زودرس: اگر فردی زیر 40 سال به آمفیزم یا علائم مزمن ریوی مانند سرفه مداوم، تنگی نفس، برونشیت مزمن یا خس خس سینه مبتلا باشد و سابقه سیگار کشیدن یا قرارگیری در معرض آلاینده های محیطی نداشته باشد، بررسی سطح A1AT ضروری است.
- بیماری های مزمن انسدادی ریه (COPD): افرادی که به COPD مبتلا هستند اما علت مشخصی برای آن وجود ندارد، ممکن است به دلیل کمبود A1AT در معرض این بیماری قرار گرفته باشند.
- اختلالات کبدی بدون علت: اگر فردی در هر سنی دچار بیماری کبدی ناشناخته مانند سیروز، التهاب کبد یا تجمع غیرطبیعی چربی در کبد شود، این آزمایش نقش مهمی در تشخیص علت آن دارد.
- سابقه خانوادگی کمبود A1AT: در صورتی که یکی از بستگان نزدیک فرد دچار کمبود A1AT باشد، انجام این آزمایش توصیه می شود به ویژه اگر فرد قصد بارداری دارد زیرا این کمبود به نسل بعدی منتقل می گردد.
- بیماری های مرتبط با التهاب شدید: این آزمایش نقش بسزایی در برخی بیماری های خاص مانند پانیکولیت نکروزان (التهاب شدید بافت های چربی زیر پوست)، گرانولوماتوز همراه با پلی آنژیت (نوعی بیماری عروقی) یا گشاد شدگی غیرطبیعی در شناسایی ارتباط بیماری با کمبود A1AT دارد.
بیشتر بخوانید: آزمایش منیزیم چیست؟
بررسی آزمایش آلفا-1 آنتی تریپسین (A1AT)
آزمایش (A1AT) برای اندازه گیری سطح این پروتئین در خون و بررسی وجود انواع غیرطبیعی آن انجام می شود. A1AT نقش بسزایی در محافظت از بافت ریه ها در برابر اثرات مخرب آنزیم هایی دارد که در پاسخ به التهاب و آسیب های بافتی فعال می شوند.
این آزمایش به تشخیص کمبود A1AT کمک می کند که یک اختلال ژنتیکی بوده و خطر بروز بیماری های ریوی مانند آمفیزم و بیماری های مزمن انسدادی ریه (COPD) را افزایش می دهد. همینطور در برخی موارد، بررسی ساختار ژنتیکی A1AT نیز انجام می شود تا مشخص شود که فرد نوع غیرطبیعی این پروتئین را به ارث برده است یا خیر.
نتیجه گیری
با توجه به مطالب ذکر شده در بالا نتیجه می گیریم، آزمایش آلفا-1 آنتی تریپسین (A1AT) نقش مهم و کلیدی در تشخیص کمبود این پروتئین و پیشگیری از بیماری های مرتبط با آن دارد. سطح پایین A1AT نشان دهنده یک اختلال ژنتیکی بوده که خطر بیماری های ریوی مانند آمفیزم و بیماری های کبدی را افزایش می دهد. با انجام این آزمایش و دریافت نتایج دقیق میتوانید اقدامات پیشگیرانه ای مانند اصلاح سبک زندگی، ترک سیگار و پیگیری درمان های لازم را برای کاهش عوارض انجام دهید.
