واریکوسل به معنای گشاد شدن وریدهای بیضه بوده که در ناحیه کیسه بیضه ایجاد می شود. این عارضه باعث کاهش کیفیت اسپرم و مشکلات باروری می شود. در این بیماری سیاهرگ های بیضه به دلیل نقص در عملکرد دریچه های وریدی و افزایش فشار در ناحیه لگن، خون را به خوبی جریان نمی دهد. به همین دلیل خون در این ناحیه جمع شده و منجر به گشاد شدن رگ ها می شود. در برخی موارد این بیماری بدون علائم بوده و فقط با سونوگرافی و معاینه فیزیکی تشخیص داده می شود. در این مقاله قصد داریم به بررسی موضوعات مختلفی اعم از علائم و دلایل بروز این عارضه، روشهای تشخیص و درمان آن بپردازیم پس با ما همراه باشید.
بیماری واریکوسل چیست؟
بیضه ها درون کیسه بیضه قرار گرفته اند و کیسه بیضه حاوی سرخرگ و سیاهرگ می باشد که وظیفه خون رسانی را دارند. واریکوسل به گشاد شدن غیرطبیعی رگ های وریدی در ناحیه بیضه ها گفته می شود. در حال حاضر واریکوسل مهم ترین عامل کاهش کیفیت اسپرم و تعداد اسپرم می باشد و به عنوان یکی از علل مهم ناباروری در مردان محسوب می شود.
لازم به ذکر است این بیماری ممکن است در یک یا هر دو بیضه رخ دهد و منجر به اختلال جریان خون و افزایش دمای بیضه می شود. واریکوسل معمولا در مردان جوان از سنین ۱۵ الی ۲۵ سال شایع بوده و طبق تحقیقات بدست آمده ۱۵ درصد مردان بزرگسال و ۲۰ درصد نوجوانان و جوانان به این عارضه مبتلا می شوند.
نکته: معمولا این عارضه در بیضه سمت چپ اتفاق می افتد و به ندرت در هر دو بیضه رخ می دهد.
دلایل بروز واریکوسل
لازم به ذکر است علت اصلی این بیماری به طور کامل مشخص نشده، اما چندین عامل در ایجاد این بیماری نقش دارند. برخی از مهمترین دلایل این بیماری به شرح زیر است:
- نقص در عملکرد دریچه های رگ ها: دریچه هایی در رگ های وریدی بیضه وجود داشته که منجر به جلوگیری از برگشت خون به سمت پایین می شود. اگر این دریچه ها به درستی کار نکنند منجر به تجمع خون در رگها و گشاد شدن رگ ها و بروز واریکوسل می شود.
- افزایش فشار در رگ های بیضه: عوامل مختلفی اعم از ایستادن طولانی مدت یا انجام فعالیت های سنگین موجب افزایش فشار در رگهای بیضه شده که این موضوع باعث افزایش فشار داخل شکم و بروز این بیماری می شود.
- آناتومی: در برخی از افراد، آناتومی خاص رگ های بیضه منجر به بروز واریکوسل می شود. در برخی افراد، رگهای بیضه به طور غیرطبیعی در موقعیت های خاص قرار می گیرند که این مشکل باعث افزایش فشار و گشاد شدن رگها می شود.
- وراثت: بعضی افراد به دلیل عوامل ارثی و مشکلات ژنتیکی مستعد ابتلا به واریکوسل هستند.
- اختلالات خونرسانی: گاهی اوقات مشکلاتی مانند اختلالات عروقی، عدم گردش خون کامل در رگ های کیسه بیضه یا فشرده شدن رگها در برخی از نقاط بدن باعث بروز واریکوسل می شود.
علائم بیماری واریکوسل
علائم واریکوسل از فردی به فرد دیگر متفاوت بوده و حتی ممکن است با هیچ علائمی همراه نباشد. برخی از مهمترین و رایج ترین علائم این بیماری به شرح زیر است:
- اختلالات باروری
- تورم کیسه بیضه
- کاهش تعداد اسپرم
- درد در ناحیه بیضه
- رگ های گشاد شده و پیچ خورده
- تغییر در اندازه یا شکل بیضه ها
- احساس سنگینی و گرفتگی در کیسه بیضه
- بزرگتر و سنگین تر شدن یکی از بیضه ها
- دردی که بعد از فعالیت شدید یا گرمای هوا بیشتر می شود.
بیشتر بخوانید: مواد غذایی موثر در باروری مردان
درجه بندی واریکوسل
واریکوسل با توجه شدت گشادگی رگها و میزان تاثیر آن بر بیضه ها و عملکرد باروری تقسیم بندی می شوند. درجه بندی واریکوسل به شرح زیر است:
- واریکوسل درجه (خفیف): این نوع ورید در حالت ایستاده قابل مشاهده بوده و معمولا به هیچ گونه درمانی لازم نیست.
- واریکوسل درجه ۲ (متوسط): در صورت بروز این نوع، دارو درمانی توصیه می شود و ورید ها در حالت ایستاده قابل لمس است.
- واریکوسل درجه ۳ (شدید): این نوع با معاینه فیزیکی قابل لمس و مشاهده نبوده و تنها با سونوگرافی قابل تشخیص است. در این مورد درمان های تهاجمی مانند جراحی انجام می شود.
عوامل خطر بروز واریکوسل
عوامل خطر بروز واریکوسل شامل عوامل ژنتیکی، شرایط فیزیکی و محیطی مختلف می باشد. برخی از مهمترین عوامل خطر بروز این بیماری به شرح زیر است:
- سن و بلوغ
- اختلالات عروقی
- افزایش فشار شکمی
- ایستادن طولانی مدت
- انجام فعالیت های سنگین
- ساختار آناتومی و طبیعی بیضه
- عوامل ژنتیکی و سابقه خانوادگی
عوارض بیماری واریکوسل
این بیماری دارای عوارض های مختلفی بوده که کیفیت زندگی افراد را تحت تاثیر منفی می گذارد. در این قسمت به برخی از مهمترین عوارض این بیماری اشاره می نماییم:
- ناباروری
- درد مزمن
- مشکلات هورمونی
- کاهش تولید اسپرم
- کاهش کیفیت اسپرم
- کاهش اندازه بیضه ها
- افزایش مشکلات عروقی
- آسیب دیدگی بافت های بیضه
- تجمع خون و سموم در بیضه ها
تشخیص واریکوسل چگونه انجام می شود؟
تشخیص واریکوسل از طریق روش های مختلفی انجام می شود و معمولا با ترکیب روشهای ذکر شده در زیر تشخیص داده می شود. رایج ترین روشهای تشخیص این بیماری به شرح زیر است:
- سونوگرافی
- تست مانور ولواسا
- س تی اسکن یا MRI
- اسپرموگرام ( آزمایش اسپرم )
- معاینه فیزیکی و بررسی مدارک پزشکی
نکته: آزمایشات این نوع بیماری از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بوده بنابراین بهتر است در بهترین آزمایشگاه تهران انجام شود.
درمان بیماری واریکوسل
درمان واریکوسل به میزان شدت بیماری، علائم موجود و تاثیر آن بر باروری فرد بستگی دارد. در برخی موارد واریکوسل نیاز به درمان فوری ندارد و تنها در صورتی که علائم دردناک و آسیب دیدگی به بافت بیضه ها شدید باشد، درمان لازم است. روشهای درمان این عارضه به شرح زیر است:
- جراحی باز
- استراحت کافی
- انسداد وریدی
- واریکوسلکتومی
- درمان های دارویی
- جراحی لاپاراسکوپی
- جراحی میکروسکوپی
- کاهش فعالیت های سنگین
- درمان ناباروری (در صورت وجود مشکلات باروری)
درصورتی که علائمی مانند واریکوسل دارید بهتر است قبل از اقدام به بارداری با اورولوژیست مشورت نمایید.
نتیجه گیری
با توجه به مطالب ذکر شده در بالا نتیجه می گیریم، واریکوسل یک اختلال شایع در مردان بوده که به گشاد شدن رگ های وریدی در ناحیه بیضه ها اطلاق می شود و ممکن است با علائم مختلفی اعم از درد، احساس سنگینی، تغییرات در اندازه بیضه ها و مشکلات باروری همراه باشد. این بیماری در مردان جوان و در سنین بلوغ بسیار رایج بوده و در صورت عدم درمان به عوارض جدی تری همچون ناباروری و کاهش کیفیت اسپرم منجر می شود.