آزمایش دی ان ای

آزمایش DNA  به تحلیل و تجزیه ژنتیک می پردازد. این آزمایش کاربردهای وسیع و گسترده ای دارد که برای تشخیص و درمان انواع بیماری و مشکلات ژنتیکی حائز اهمیت است. آزمایش دی ان ای به بررسی ژن هایی که در ژنوم ارثی وجود دارد می پردازد تا علت بروز بیماری و اختلالات ژنتیکی را دریابد. در آزمایش های ژنتیکی مرتبط با تشخیص و درمان سرطان یک تومور سرطانی از نظر جهش های ژنتیکی و ژن ها مورد بررسی دقیق قرار می گیرد.

با استفاده از این کاربردهای متنوع، آزمایش ژنتیک می‌تواند در تشخیص بیماری ها، غربالگری مشکلات در افراد بدون علائم و اطلاع‌رسانی گزینه‌های درمان پزشکی نقش داشته باشد. همانطور که محققان به کسب اطلاعات بیشتر در مورد ژنتیک انسانی ادامه می دهند، تعداد آزمایشات ژنتیکی و کاربردهای آنها در بهداشت و پزشکی همچنان رو به افزایش خواهد بود.

روش های نمونه گیری تست DNA

برای دریافت نمونه های آزمایش دی ان ای چند راه وجود دارد که با توجه به شرایط و نوع آزمایش ممکن است یک یا چند مورد آن مورد نیاز باشد . در هر صورت انجام آزمایشات مرتبط با ژنتیک از طریق روش های زیر میسر خواهد بود :

• نمونه گیری با استفاده از سواب دهانی

نمونه های دهانی از سطوح داخل آن تهیه می شوند که در این روش با استفاده از یک سواب استریل، از سلول های داخل دهان در نواحی داخل گونه و اطراف آن ( به جز قسمت هایی که دچار زخم یا خراش هستند) نمونه گیری می­شود. این نمونه ها حاوی DNA مورد نیاز برای آزمایش هستند که اطلاعات مفیدی را در اختیار آزمایشگاه قرار می دهد. سواب هایی که بدین صورت در اثر خراشیدن سطوح داخل دهانی بدست آمده اند، حاوی DNA می­باشند .

• خونگیری

از معمول ترین شیوه های نمونه گیری DNA استفاده از خون است .با استفاده از یک سوزن، مقدار مورد نیاز خون از رگهای ناحیه ساعدی دست افراد گرفته شده و در ظروف مخصوص ریخته می­ شود. ممکن است به طور همزمان از شیوه های دیگر نمونه گیری نیز کمک گرفته شود. در مرحله بعد DNA شخص از نمونه ­ی خون تخلیص می­گردد. همانطور که بیان شد نمونه گیری از خون مرسوم تر است و برای تست های تشخیصی بیماری های ژنتیکی و تعیین هویت از نمونه های خون افراد می­توان استفاده نمود. همچنین به منظور تشخیص ناهنجاری های ژنتیکی جنین نیز می توان با استفاده از خون مادر به نتایج دقیقی دست یافت.

• جمع آوری نمونه بزاق

نمونه گیری بزاق نیز بسیار ساده است و در واقع در این روش کافی است که فرد مقداری از بزاق خود را درون ظروف مخصوص آزمایشگاهی بریزد.ممکن است نمونه گیری از بزاق کودکان مقداری دشوار باشد اما برای تسهیل جمع آوری بزاق از کودکان کوچک می­ توان از اسفنج استفاده نمود.

• خونگیری از پاشنه ­ی پای نوزادان

شاید برای شما جالب باشد اما نمونه گیری از پاشنه پا در ساعت های اولیه بعد از تولد نیز از روش هایی است که می تواند اطلاعات خوبی در مورد DNA در اختیار آزمایشگاه قرار دهد. یک نمونه خون از پاشنه نوزاد ۴۸ ساعت پس از تولد گرفته می شود که می تواند در بانک ژنی نیز ذخیره گردد و به منظور تست های غربالگری مورد استفاده قرار بگیرد.

• آمنیوسنتز

آمنیوسنتز نیز روشی است که هم برای آزمایشات ژنتیک هم برای غربالگری های تخصصی بارداری مورد استفاده قرار می گیرد. این مایع که حاوی اطلاعات بسیاری از جنین است در کیسه بارداری قرار دارد و جنین را محافظت می کند. در این تکنیک مایع آمنیوتیک برای آزمایش یا درمان از رحم مادر گرفته می شود. مایع آمنیوتیک مایعی است که در دوران بارداری در اطراف نوزاد قرار دارد و آن ­را محافظت می کند. این مایع حاوی سلول های جنینی و پروتئین های مختلف است که می­توان DNA را از آن استخراج نمود و مورد بررسی قرار داد.

• نمونه گیری از پرزهای جفتی

ممکن است نیاز باشد تا قبل از تولد جنین آزمایشات و تست های DNA انجام شود، به همین منظور استفاده از DNA موجود در پرزهای جفتی ، یک روش تشخیصی پیش از تولد محسوب می شود که می تواند بیماری ها و اختلالات ژنتیکی را مورد بررسی قرار دهد. نمونه گیری از طریق دهانه­ رحم ویا دیواره شکم صورت می­گیرد. نمونه DNA  حاصل از پرزهای جفتی آرایش ژنتیکی جنین و شرایط کروموزوم آن را مشخص می­کند.

• آسپیراسیون سوزنی

این تکنیک بیشتر برای تشخیص سرطان و علت آن مورد استفاده قرار می گیرد و بیشتر به عنوان نمونه برداری از آن یاد می شود. آسپیراسیون سوزنی نوعی روش بیوپسی است . در این روش یک سوزن نازک به یک ناحیه از بافت یا مایع بدن وارد می شود.همانند سایر انواع بیوپسی، نمونه ای که طی روش آسپیراسیون سوزنی، جمع آوری می شود می تواند به تشخیص و یا رد کردن شرایطی مانند سرطان کمک کند.این تکنیک یکی از روش های جراحی جزئی می­باشد که احتمال خطر آن بسیار کم است. از نمونه های بیوپسی استخراج شده توسط این روش میتوان DNA استخراج نموده و مورد بررسی قرار داد.

کلام آخر

آزمایش دی ان ای به نظر می رسد که تنها به منظور تشخیص هویت یا اثبات بسیاری از ادعاها در پزشکی قانونی صورت می‌گیرد اما دامنه کاربرد های آن در علم ژنتیک بسیار است و می توان بسیاری از مشکلات و اختلالات ژنتیک را به کمک آن مورد بررسی قرار داد. با تشخیص علت بیماری ها می توان از شیوع و یا بروز آن جلوگیری نمود به خصوص در مواردی که زنتیک عامل ایجاد کننده آن باشد. تست دی ان ای به غیر از تشخیص هویت کاربردهای دیگری مانند آزمایش والدین برای تشخیص والد زیستی، آرمایش قانونی برای شناسایی مظنونی یا قربانیان در پرونده های جنایی، ژن درمانی و شجره نامه ژنتیکی را نیز شامل می شود که می تواند اطلاعات مفیدی در این زمینه در اختیار مراجعین قرار دهد.