الیگواسپرمی به کم بودن یا کاهش تعداد اسپرم آقایان می گویند. اختلال الیگواسپرمی به شدت روی قدرت باروری آقایان تاثیر دارد و از این جهت در مواردی که نیاز به بررسی وضعیت اسپرم باشد با انجام آزمایشات مربوطه تعداد اسپرم ها مورد آزمایش قرار می گیرد.
الیگواسپرمی در حقیقت به کاهش تعداد اسپرم ها اشاره دارد که یکی از مهم ترین دلایل ناباروری در آقایان است.
کم بودن تعداد اسپرم‌ها یا کمبود اسپرمی (Oligospermia) می‌تواند به مشکلاتی در باروری منجر شود، چرا که هرچه تعداد اسپرم ها بیشتر باشد قدرت باروری و امکان تشکیل لقاح بیشتر خواهد شد در غیر این صورت ،کاهش تعداد اسپرم‌ها می‌تواند باعث کاهش شانس باروری و بالا رفتن خطر نازایی شود. در این خصوص نیاز است که شما نسبت به تضعیف کننده های اسپرم آگاهی لازم را داشته باشید.
همچنین، کمبود اسپرمی ممکن است با کاهش کیفیت اسپرم همراه باشد که با تاثیر مستقیم بر روی قابلیت حرکت و شکل اسپرم‌ها باز هم عاملی برای ناباروری آقایان محسوب شود.
به غیر از مشکلات باروری که تا به امروز نیز بسیار مهم تلقی می شود، در برخی مطالعات دانشمندان به این نتیجه رسیده اند که کمبود اسپرمی در مردان ممکن است باعث افزایش خطر بروز سرطان پروستات شود. لذا در صورتیکه کمبود اسپرمی مشاهده شد، بهتر است به پزشک مراجعه و راهکار های درمانی این بیماری به طور جدی مورد توجه قرار بگیرد در این خصوص می توان به بهترین آزمایشگاه ژنتیک مراجعه و از مشاوره و درمان‌های موجود برای بهبود باروری استفاده کنید.
دلایل ایجاد الیگواسپرمی
الیگواسپرمی ممکن است در اثر برخی رفتارهای فرد در زندگی ایجاد شود، بنابراین سبک زندگی و تغذیه مصرفی بسیار مهم است هرگونه مصرف الکل و دخانیات تاثیر مستقیمی روی کم شدن تعداد و کیفیت اسپرم ها دارد. به خصوص در مواردی که میزان مصرف زیاد باشد مردان بیشتر در معرض این بیماری قرار می گیرند. در افرادی که علاوه بر مصرف دخانیات و مشروبات الکلی فرد مبتلا به بیماری های مقاربتی و عفونی است نیز احتمال بروز الیگواسپرمی وجود دارد. کم شدن تعداد اسپرم و کاهش کیفیت آن در برخی از بیماری های ژنتیکی نیز وجود دارد. مصرف داروهای شیمیایی در بیماران تحت شیمی درمانی و داروهای استروئید ها نیز در این عارضه نقش دارند. برخی از آقایان که به مصرف مواد تزریقی و مکمل ها در باشگاه ها علاقمند هستند نیز ممکن است که در معرض کاهش تعداد اسپرم ها قرار بگیرند.
- به طور کلی الیگواسپرمی ممکن است به دلایل زیر ایجاد شود :
- آسیب لوله های اسپرمی
- واریکوسل
- وجود عفونتهای مقاربتی
- عفونت در پروستات
- مصرف الکل و سیگار و مواد مخدر (صنعتی و سنتی)
- بعضی بیماری های ژنتیکی نظیر CF
- استفاده از داروها مانند داروهای شیمی درمانی و استروئیدها
- مواد تزریقی مورد استفاده در باشگاه های بدنسازی که برای تقویت عضلات ورزشکاران
در برخی موارد اختلالات کروموزومی نظیر کلاین فلتر نیز باعث اختلال الیگواسپرمی می شود.
در صورتی که در آزمایش اسپرم موارد الیگوسپرمی مشاهده شود باید به اورولوژیست جهت معاینه و تعیین علت الیگوسپرمی مراجعه نمود.
درمان الیگواسپرمی
خوشبختانه امروزه روش های خوبی برای درمان الیگواسپرمی وجود دارد که افراد به کمک آن می توانند شانس باروری خود را افزایش دهند. برای افزایش تعداد اسپرم در بیماران مبتلا به الیگواسپرمی چندین روش وجود دارد و با توجه به وضعیت افراد ممکن است که یک یا چند مورد به صورت همزمان مورد استفاده قرار بگیرد. نخستین قدم برای افزایش تعداد اسپرم، تغذیه سالم و متعادل است که باید شامل مواد غذایی حاوی ویتامین‌های C و E، روی، سلنیوم و روغن ماهی باشد. همانطور که اشاره شد سبک زندگی و تغذیه نقش مهمی در بهبود وضعیت اسپرم ها دارد .همچنین انجام فعالیت جسمانی و کاهش استرس نیز می‌تواند به افزایش تعداد اسپرم در بیماران الیگواسپرمی کمک کند.
درمان این عارضه با توجه به علت آن تعیین می شود، در صورتی که علت الیگواسپرمی به عوامل دیگری نظیر عفونتهای تناسلی، اختلالات هورمونی، بیماری‌های مزمن و… برگردد، درمان این عوامل می‌تواند بهبود تعداد اسپرم در بیماران الیگواسپرمی منجر شود. همچنین مصرف برخی داروها نظیر کلومیفن (Clomiphene) و ال‌دی (L-dopa) نیز می‌تواند بهبود تعداد اسپرم در برخی بیماران الیگواسپرمی را داشته باشد. در صورتی که این روش‌ها نتیجه ندهند، روش‌های پزشکی نظیر انجام عمل جراحی، استفاده از روش‌های هورمون درمانی و یا تلقیح مصنوعی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند.
الیگواسپرمی با چه آزمایشی تشخیص داده می شود؟
تشخیص الیگواسپرمی یک مرد باید به صورت حضوری توسط پزشک انجام شود. برای تشخیص الیگواسپرمی، پزشک ابتدا با استفاده از تاریخچه پزشکی و بررسی علائم بالینی بیمار، احتمال وجود الیگواسپرمی را بررسی می کند. سپس به منظور تأیید تشخیص، آزمایشاتی مانند آزمایش اسپرموگرام، آزمایش فرکتوز تست و آزمایش هورمون‌های جنسی مثل تستوسترون صورت می‌گیرد. در صورت تشخیص الیگواسپرمی، پزشک نیاز به بررسی علت آن دارد که ممکن است شامل مشکلات هورمونی، عفونت‌ها، بیماری‌های خاص و یا داروهای خاص باشد.
